Spacer Śladami Leo Baecka

Aktywnie w Regionie

Spacer Śladami Leo Baecka

Czas zwiedzania: ok. 2 h

1. ŻYDOWSKA SZKOŁA POWSZECHNA /ul. Krasińskiego 22/ - utworzona w 1840 r., działała do końca 1921 r., później szkoła protestancka, a po wojnie szkoła specjalna, obecnie szkoła prywatna. Budynek pochodzi z końca XIX w.
2. DOM NAUKI (BET HA-MIDRASZ) /ul. Średnia 4/ - szkoła Talmudu, to najstarszy, obok synagogi zabytek w dzielnicy żydowskiej, pochodzi z połowy XVIII w., od międzywojnia budynek mieszkalny.
3. PIEKARNIA MACY /ul. Łaziebna 2/ - pochodzi z połowy XIX w. Pozostałości po piekarni Markusa i Isidora Heppnerów. Stąd maca eksportowana była także na rynki zagraniczne, m.in. do Berlina.
4. FUNDACJA SACHSÓW /ul. Narutowicza 5/ - powstała ok. 1870 r., z myślą o utworzeniu szkoły talmudycznej, gdzie młodzież przygotowywała się do przyszłych studiów rabinackich. Fundacja działała do 1939 r. jako szkoła Talmudu, bursa i instytucja dobroczynna.
5. DAWNA SYNAGOGA /ul. Narutowicza 31/ - usytuowana w centralnym punkcie dzielnicy żydowskiej. Uważana za największą i prawdopodobnie najstarszą w Wielkopolsce. Jest budowlą XVIII-wieczną, którą przebudowano w 1905 r., w duchu wiedeńskiej secesji, wg projektu wrocławskich architektów Richarda i Paula Ehrlichów. Synagoga użytkowana była przez gminę żydowską do 1939 r. Po wojnie przez wiele lat pełniła funkcję łaźni miejskiej. Obecnie jest to Galeria Sztuki Muzeum Okręgowego w Lesznie, w jednej z sal urządzono stałą ekspozycję „Żydzi w Lesznie”.
6. UBOJNIA RYTUALNA /ul. Narutowicza 47/ - mieszcząca się w podwórzu posesji. Jest to neogotycka budowla z około połowy XIX wieku na terenie posesji kupca i właściciela fabryki sztucznych win Rudolpha Molla.
7. DAWNE GIMNAZJUM KOMENIUSZA /pl. Kościuszki 5/ - budynek szkolny wzniesiony został w 1882 r. dla Królewsko-Pruskiego Gimnazjum, przeniesionego tutaj z pałacu Sułkowskich. Jego uczniem był m.in. Leo Baeck. Szkoła otrzymała imię Komeniusza w 1898 r. podczas obchodów 300-lecia urodzin J.A. Komeńskiego. W budynku dawnego Gimnazjum mieści się utworzone w 1990 r. Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych oraz III Liceum Ogólnokształcące.
8. DOM LEO BAECKA /ul. Chrobrego 34/ - XIX-wieczna kamienica, w której urodził się najsłynniejszy Żyd z Leszna – Leo Baeck, jeden z najwybitniejszych żydowskich filozofów XX wieku.
9. DAWNY CMENTARZ ŻYDOWSKI /al. Jana Pawła II 14/ - powstał w 1626 roku i był użytkowany przez gminę żydowską do 1939 roku. Doszczętnie zniszczony przez Niemców w czasie II wojny światowej. Nagrobki wykorzystano m.in. jako gruz pod budowę dróg. Zachował się jedynie niewielki fragment dawnego miejsca grzebalnego oraz dwa budynki cmentarne: dom grabarza i dom przedpogrzebowy (z 1907 r. autorstwa wrocławskich architektów Richarda i Paula Ehrlichów) użytkowany przez wiele lat jako galwanizernia. Obecnie mieści się w nim filia Miejskiej Biblioteki Publicznej.

Leo Baeck – powszechnie znany i szanowany rabin i filozof, przedstawiciel judaizmu postępowego. Urodził się  23.V.1873 r. w Lesznie, zmarł  2.XI.1956 r. w Londynie.

Dzieciństwo, lata młodzieńcze i życie prywatne Jego ojciec, Samuel Baeck (1834 – 1912), dr filozofii i pisarz, człowiek wszechstronnie wykształcony, pełnił  funkcję naczelnego rabina w Lesznie. Pochowany został na miejscowym cmentarzu, jego grób rokrocznie odwiedzał Leo Baeck, ostatni raz w 1938 r. Leo, jako jedyny z pięciu braci poszedł śladami ojca. Najstarszy brat  został kupcem, a trzech młodszych, wybrało medycynę. Miał również sześć sióstr, z których trzy wyszły za mąż za rabinów          Baeck mieszkał w Lesznie do matury, którą zdobył w 1891 r. w Gimnazjum im. J.A. Komeńskiego. Następnie studiował w Żydowskim Seminarium Teologicznym we Wrocławiu oraz filozofię na uniwersytecie wrocławskim i berlińskim - tam też  w 1895 r. obronił tytuł doktora filozofii.  W 1897 roku został rabinem w Opolu. W 1898 r. ożenił się z Natalie Hamburger. W roku 1900 przyszło na świat ich jedyne dziecko - córka Ruth.

Praca naukowa W 1905 r. Baeck opublikował swoje najwybitniejsze dzieło - „Istota Judaizmu”, która była odpowiedzią na wydaną w 1900 r. przez luterańskiego duchownego Adolfa Harnacka książkę „Istota Chrześcijaństwa”. Dwa lata później, gdy jego kariera nabrała rozpędu został zaproszony do objęcia rabinatu w Düsseldorfie, a po kolejnych pięciu latach w 1912 r. osiadł w końcu w  Berlinie, jako rabin 150 000 gminy Żydowskiej, docent uczelni rabinicznej i wykładowca, zapraszany na liczne wykłady, także na uczelnie chrześcijańskie. Jeszcze przed wyświęceniem opublikował kilka artykułów, w których opisał swój stosunek do nauki i liberalizmu. Był zwolennikiem m.in. takich reform jak: wprowadzania do synagog muzyki instrumentalnej, mieszanego chóru i języka miejscowego (niemieckiego) obok hebrajskiego. Niektóre z tych zmian wprowadził już wcześniej jego ojciec (choć do końca pozostał konserwatystą), otwierając w 1905 r.- po przebudowie -  leszczyńską synagogę, którą wyposażył  w duże organy. Leo był również zwolennikiem równouprawnienia kobiet w synagodze. Pomagając Reginie Jonas w zostaniu rabinem złamał tym samym wielowiekowe ograniczenia religijne. 

Pierwsza i druga wojna światowa Podczas I wojny świat. służył jako kapelan wojskowy, a po wojnie wrócił do Berlina, gdzie w 1922 r. został wybrany przewodniczącym Związku Rabinów w Niemczech.     Po dojściu w 1933 r. Hitlera do władzy,  Leo Baeck stanął na czele organu reprezentującego niemieckich Żydów. Odrzucił on wówczas kilka ofert emigracji, został aby pomóc innym:He traveled frequently in an attempt to bring the situation of the German Jews to international attention. He is reported to have stated that he would only leave Germany when he was the last Jew remaining there.podjął się m.in. trudu rozmów, negocjacji oraz starań o pieniądze dla ludzi cierpiących. W 1943 r. został wysłany do obozu koncentracyjnego w Theresienstadt, tylko dzięki zwykłej pomyłce informacyjnej uniknął śmierci. W czerwcu 1945 r. Leo Baeck udał się do córki do Londynu i przyjął obywatelstwo brytyjskie, a niebawem objął urząd prezesa Światowej Unii dla Judaizmu Postępowego (World Union for Progressive Judaism, WUPJ). Dużo podróżował: Nowy Jork, Chicago, Los Angeles, Jerozolima wykładając na tamtejszych uniwersytetach. Wielokrotnie wyróżniany tytułem doktora honoris causa.

Ostatnie lata życia 29 X 1956 roku ukończył drugi tom dzieła "Ci ludzie Izraela". Zmarł nagle 3 dni później w wieku 83 lat. Liczne instytuty m.in. w Jerozolimie, Londynie, Nowym Jorku - nazwano Jego imieniem. Leo Baeck był człowiekiem znacznie wyprzedzającym swoją epokę. Dał temu wyraz jako rabin i jako uczony popierając idee dialogu i tolerancji wobec innych wyznań i szkół myślenia. Już w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku nawoływał do religijnego dialogu Żydów z Chrześcijanami i Muzułmanami. Uważał, że tylko lepsze, wzajemne poznanie prowadzi do zrozumienia drugiej strony i współpracy opartej na poszanowaniu utrzymujących się odrębności.  Być może wielowyznaniowe tradycje Leszna - miasta znanego z tolerancji, kształtowały światopogląd Leo Baecka. 

Lokalizacja